17 شهریور 1357،نقطه ی عطفی در تاریخ انقلاب مردم ایران...
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، تظاهرات مردمی ضد رژیم شاه در
سال‌های 1356 و 1357 به اوج خود رسید و محمدرضا پهلوی با عزل و نصب
پی‌در‌پی نخست‌وزیران سعی در ایجاد آرامش داشت.
بر اساس اسناد به جا مانده از ساواک، سرآغاز راهپیمایی روز جمعه هفدهم شهریور 1357 ، راهپیمایی عید فطر در منطقه قیطریه تهران بود.
در
این روز که مصادف با سیزدهم شهریور ماه بود، مردم در شهرهای خمین، تهران،
قم، کرج، ایلام و چند شهر دیگر، پس از برگزاری نماز عید فطر، به حرکت
درآمدند و شعارهای کوبنده ضد رژیم سردادند.
پس از آن و در روز شانزدهم شهریور، تهران در اعتصاب سراسری به سر برد و مردم خود را برای تظاهرات در میدان ژاله آماده کردند.
رژیم
پهلوی که از قرار مردم در میدان ژاله مطلع شده بود، ساعت 6 صبح روز هفدهم
شهریور، اعلامیه اجرای مقررات حکومت نظامی را از رادیو پخش کرد. در پی
تصویب قانون حکومت نظامی و اعلام بی‌موقع و با تأخیر آن ، بسیاری از مردم
بدون اطلاع از حکومت نظامی به میدان ژاله رفتند.
جمعیت حاضر در
میدان ژاله با دیدن تانک‌ها و زره‌پوش‌های نظامی و مأموران مسلح، غافلگیر
شدند، اما بدون اعتنا به سربازان، به حرکت خود ادامه دادند.
انبوه
جمعیت با سردادن شعارهای انقلابی از خیابان‌های اطراف به سمت میدان ژاله در
حرکت بودند و مأموران مسلح پس از چند بار اخطار، به سوی آن‌ها شلیک
کردند.
در باره تعداد شهیدان و مجروحان این فاجعه رقم‌های مختلفی
گزارش شده است. متوسط این ارقام و اسناد موجود از روز هفده شهریور سال
1357 نشان می‌دهند هزاران نفر شهید و مجروح شده‌اند و این کشتار ، یکی از
فجایع تاریخ حکومت پهلوی در ایران به شمار می‌رود.
حضرت امام خمینی
(ره)، در روز 18 شهریور سال 13??، با ارسال پیامی خطاب به ملت ایران، ضمن
ابراز همدردی، کشتار وحشیانه رژیم شاه را محکوم و دولت وقت را دولتی تحمیلی
و غیرقانونی اعلام کردند و افزودند: چهره ایران امروز گلگون است و دلاوری و
نشاط در تمام اماکن به چشم می‌خورد. آری این چنین است راه امیرالمومنین
علی (ع) و سرور شهیدان امام حسین (ع) ... ای کاش خمینی در میان شما بود و
در کنار شما در جبهه دفاع برای خدای تعالی کشته می شد... نباید علما و
روشنفکران ملت در زیر چکمه دژخیمان خرد شوند تا مبادا کسی خیال آزادی به
خود راه دهد. شما ای ملت محترم ایران که تصمیم گرفته‌اید خود را از شر رژیم
شاه خلاص گردانید، در رفراندمی که در سوم و چهارم شوال در برابر ناظران
سراسر جهان انجام دادید، به دنیا نشان دادید که رژیم شاه جایی برای خود در
ایران ندارد... 17 شهریور مکرر عاشورا و میدان شهدا مکرر کربلا و شهدای ما
مکرر شهدای کربلا و مخالفان ما مکرر یزید و وابستگان او هستند.
پس
از فاجعه میدان ژاله، کشور یک هفته در اعتصاب به سر برد. اما با وجود این
اعتراض وسیع، تعدادی از ماموران حاضر در صحنه که به نقل از فرمانده‌شان
در این کشتار فعالیت چشمگیری داشتند، تشویق شدند!
واقعه 17 شهریور تأثیر عمیقی بر روند نهضت مردم ایران داشت و باعث تسریع حرکت به سوی پیروزی انقلاب شد.
میدان ژاله از روز هفدهم شهریور سال 1357 به میدان شهدا معروف و پس از پیروزی انقلاب به صورت رسمی با این نام خوانده شد.
مهم‌ترین کتاب‌هایی که درباره فاجعه 17 شهریور 1357 منتشر شده، عبارتند از:
-
Imam Khomeini,s message for black Friday/س‍ت‍اد ب‍زرگ‍داش‍ت س‍وم‍ی‍ن
س‍ال‍گ‍رد پیروزی انقلاب، وزارت ف‍ره‍ن‍گ و ارش‍اد
اسلامی/1360.
- الام‍ام ال‍خ‍م‍ی‍ن‍ی و ?? شهریور/ مترجم: م‍ح‍م‍دج‍واد م‍ه‍ری/ تهران/1368.
- گام به گام با انقلاب(جلد اول)/اکبر خلیلی/دفتر ادبیات انقلاب اسلامی/حوزه هنری/1375.
- سیر تکوینی انقلاب اسلامی/جواد منصوری/دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی/1375.
- تصمیم شوم ـ جمعه خونین/مرکز اسناد انقلاب اسلامی/1376.
- روزشمار انقلاب اسلامی( جلد5)/دفتر ادبیات انقلاب اسلامی/حوزه هنری/1378.
- ری‍ش‍ه‌ه‍ای انقلاب اسلامی ایران و ش‍رح‍ی از ?? شهریور/ آیت‌الله علامه نوری/ ن‍وی‍د ن‍ور/ ????.
- انقلاب اسلامی به روایت اسناد ساواک(کتاب یازدهم)/مرکز بررسی اسناد تاریخی/1381.
-
ن‍ش‍س‍ت ت‍خ‍ص‍ص‍ی ?? شهریور ????؛ ک‍ال‍ب‍د ش‍ک‍اف‍ی یک
واقعه، م‍ج‍م‍وع‍ه س‍خ‍ن‍ران‍ی‌ه‍ا و م‍ق‍الات/ رخشنده اولادی،
هدایت‌الله بهبودی، مهدی توکلی، عبدالمجید معادیخواه/ م‍وس‍س‍ه
مطالعات و پ‍ژوه‍ش‌ه‍ای سیاسی و ف‍ره‍ن‍گ‍س‍رای انقلاب/????.
- تاریخ شفاهی قیام هفده شهریور ????/ محمد طحان/مرکز اسناد انقلاب اسلامی/ ???
کلمات کلیدی : ایران، 17شهریور 1357، انقلاب اسلامی، میدان شهدا، امام خمینی، شهدا
